Departement Langstraat zal in januari 2012 aan de slag gaan met de problematiek van laaggeletterdheid. Elly van den Berg zal samen met bestuursleden van het departement de mogelijkheden bekijken om locaal en regionaal de aanpak van laaggeletterdheid vorm te geven. Tien procent van de volwassen bevolking (16-65 jaar) in Nederland is laaggeletterd. Laaggeletterdheid komt voor bij allochtonen en autochtonen, bij jonge en oude mensen, bij mannen en vrouwen en bij werkenden en niet-werkenden. Dit maakt het onmogelijk om een eenduidige profielschets van ´een laaggeletterde´ te geven.
Mensen die laaggeletterd zijn kunnen onvoldoende lezen, schrijven en rekenen om volwaardig deel te kunnen nemen aan onze informatiemaatschappij. Ze hebben moeite om hun eigen doelen te realiseren en kunnen hun kennis en vaardigheden niet zelfstandig verder ontwikkelen. Omdat laag- en ongeletterdheid nauwelijks publiekelijk wordt besproken, denken veel mensen dat zij de enige zijn met het probleem. Dit werkt gevoelens van schaamte in de hand. Hierdoor verbergen velen deze achterstand. Dit draagt bij aan de instandhouding van het probleem.Oorzaken van laaggeletterdheid verschillen per individu. Er is niet één specifieke oorzaak aan te wijzen. Onderzoek toont aan dat de volgende mensen kwetsbaar zijn:
- Mensen met algemene leer- en gedragsproblemen, zoals concentratiestoornissen en een tekort aan discipline, of met specifieke lees- en schrijfproblemen, zoals taalzwakte en dyslexie;
- Mensen met een taalachterstand omdat thuis uitsluitend een buitenlandse taal wordt gesproken (bijvoorbeeld tweede- en derde generatie immigranten);
- Mensen die opgroeien in een taalarme omgeving zonder boeken, kranten en tijdschriften en die niet gestimuleerd worden om te lezen en te schrijven;
- Mensen met groot schoolverzuim en weinig opleiding (bijvoorbeeld vanwege ziekte, lichamelijke handicap, spijbelen, voortijdig schoolverlaten of een reizend bestaan);
- Mensen die op school onvoldoende aandacht en begeleiding kregen;
- Mensen bij wie de vaardigheden zijn weggezakt. Bij lezen, schrijven en rekenen geldt het motto “use it or lose it.” Als je deze vaardigheden niet onderhoudt, raak je ze kwijt.
De combinatie van de omvang van het probleem, de diversiteit van de mensen die laaggeletterd zijn en hun schaamtegevoel, maakt de aanpak van het probleem bijzonder complex. Om verkwisting van gelden, tijd en inzet te voorkomen en om een effectieve aanpak te garanderen moeten partijen in zowel publieke als private sector, ieder met eigen expertise, samenwerken op dit complexe gebied.
Begripsbepaling
Ongeletterd of analfabeet
Iemand is ongeletterd of analfabeet als deze persoon 15 jaar of ouder is en helemaal niet kan lezen en schrijven en dit ook nooit heeft geleerd.
Laaggeletterdheid of functioneel analfabetisme
Het beheersen van lees- en schrijfvaardigheden op een dusdanig laag niveau dat iemand niet in staat is zich te ontwikkelen of om te functioneren in de maatschappij, thuis en op het werk.
Wat zegt de Stichting Lezen & Schrijven
Stichting Lezen & Schrijven vindt allereerst dat het probleem van laaggeletterdheid in Nederland in alle lagen van de bevolking onderkend moet worden; en dat het onderwerp eveneens internationaal een plaats op de agenda verdient. De Stichting pleit voor een ketenaanpak versus een geïsoleerde aanpak. Laatste is slechts gericht op afzonderlijke doelgroepen, die geïsoleerd en dus zonder onderlinge samenhang worden benaderd, bijvoorbeeld onderwijs uitsluitend gericht op volwassenen.
L&S pleit er in dit kader voor om de keten te laten beginnen bij leesbevordering onder kinderen, door al op jonge leeftijd, thuis en op school voor te lezen. De leesvaardigheid van volwassenen en kinderen te stimuleren. Niet alleen voor het onderwijs maar ook voor maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven, overheid, vakbonden en huisartsen is in dit proces een belangrijke rol weggelegd. Zij dienen waar mogelijk, gezamenlijk hun verantwoordelijkheid te nemen voor het voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid.
Wat wil het Maatschappijbestuur
Na de oproep van Prinses Laurentien op het Jaarcongres 2010 heeft het Maatschappijbestuur namens u zich niet alleen achter de doelstelling van de Stichting ‘Lezen en Schrijven’ geschaard, maar ook daadwerkelijk inzet beloofd.
In 2010/2011 werden alle departementen opgeroepen lokaal en/of regionaal met betrekking tot ‘laaggeletterdheid’ actie te ondernemen. Het Maatschappijbestuur heeft het plan van aanpak gelanceerd en de vraag voorgelegd als pilotproject te willen dienen in het bijzonder tot nut van het algemeen !! Gezamenlijk kunnen plaatselijke bijeenkomsten worden georganiseerd en voor de uitvoering worden gezorgd. De Stichting ‘Lezen en Schrijven’ is bereid eventuele acties te ondersteunen.
Helaas is de respons tot nu toe nog karig.
Doet u mee ?
Inlichtingen te verkrijgen bij het
Secretariaat van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen:
e-mail: secretariaat@nutalgemeen
of
Elly van den Berg - van Ooijen
lid van het Maatschappijbestuur
e-mail: el.ena@ziggo.nl
(Foto's bij dit artikel door Sebastiaan ter Burg)